W dniach 18-19 czerwca w Brukseli odbyła się 8. Konferencja Programu PIN. Program PIN (Performance Index) uruchomiony został w 2006 roku i jest koordynowany przez Europejską Radę Bezpieczeństwa Transportu (ETSC). Jego celem jest monitorowanie postępów krajów członkowskich w ograniczaniu zagrożeń na drogach Europy. Obecnie w programie uczestniczą instytucje z 32 krajów: z 28 krajów Unii Europejskiej oraz z Norwegii, Szwajcarii, Serbii i Izraela. Polskę w Panelu Ekspertów PIN reprezentuje od 2006 roku Instytut Transportu Samochodowego.

Podczas konferencji zaprezentowano najnowsze wyniki analiz stanu bezpieczeństwa w krajach europejskich. Wg statystyk w 2013 roku na drogach Unii Europejskiej zginęło 26 025 osób, a ciężkie obrażenia odniosło 198 680 osób. W stosunku do 2010 roku (punkt odniesienia dla 4. unijnego programu bezpieczeństwa ruchu drogowego) liczba ofiar śmiertelnych zredukowana została o 18%. Jak powiedział Wiceprzewodniczący Unii Europejskiej i Komisarz Transportu Siim Kallas, dane te wskazują, że Unia Europejskiej jest na dobrej drodze, aby zrealizować nowy ambitny cel – zmniejszenie liczby ofiar śmiertelnych wypadków drogowych o 50% do 2020 roku.

Jak zwykle postęp w ograniczaniu liczby ofiar śmiertelnych w krajach członkowskich był zróżnicowany. Na rys. 1. przedstawiono wyniki działań prewencyjnych w 32 krajach uczestniczących w programie PIN. Zestawione dane traktować należy z pewną ostrożnością, bowiem podczas opracowywania Raportu PIN część krajów członkowskich dysponowała jedynie wstępnymi danymi o wypadkach drogowych w 2013 roku. Na rysunku kraje te oznaczone zostały gwiazdką.

Rys. 1. Procentowa zmiana w liczbie ofiar śmiertelnych wypadków drogowych pomiędzy 2010 a 2013 rokiem (źródło: ETSC; 2014)

Jak wynika z przedstawionych danych największy postęp w ciągu ostatnich 3 lat zarejestrowano w Słowacji. W analizowanym okresie liczba ofiar śmiertelnych spadła w tym kraju o 37%. Bardzo dobre wyniki zanotowano także w Hiszpanii (spadek o 32%), Grecji (-31%) i Portugalii (-31%). Wśród krajów, które ostatnich kilku lat nie mogą zaliczyć do sukcesów, znalazły się: Szwecja (-2%), Serbia (-2%), Estonia (+3%), Malta (+20%) oraz Luksemburg (+41%). Z uwagi na wielkość dwa ostatnie kraje powinny być jednak traktowane odmiennie.

Polska w tym gronie z 14% redukcją liczby ofiar śmiertelnych znalazła się na 18 miejscu wśród 32 analizowanych krajów, co biorąc pod uwagę wcześniejsze wyniki, uznać należy za sukces. Pytaniem otwartym pozostaje kwestia, czy uda się utrzymać te pozytywne tendencje w kolejnych latach i przyśpieszyć wdrażanie w Polsce skutecznych rozwiązań prewencyjnych. Analiza danych z lat 2001 – 2013 wskazuje, że co prawda Polska osiągnęła 39% spadek liczby ofiar śmiertelnych, ale cały czas był to jeden z najsłabszych wyników w Unii Europejskiej. Sytuacji nie poprawiły też lepsze wyniki z pierwszych trzech lat tej dekady. Na kolejnym rysunku zestawiono wskaźniki zagrożenia mieszkańców (liczba ofiar śmiertelnych na 1 mln mieszkańców) z lat 2001 i 2013. Analizowane kraje ustawione zostały według wartości wskaźnika z 2013 roku.

Rys. 2. Wskaźnik zagrożenia mieszkańców (liczba ofiar śmiertelnych na 1 mln mieszkańców) w 2001 i 2013 roku (źródło: CARE i ETSC; 2014)

W 2001 roku ze wskaźnikiem 145 ofiar śmiertelnych na 1 mln mieszkańców Polska znajdowała się na 21 miejscu wśród 28 krajów Unii Europejskiej, w 2013 wskaźnik 87 dał Polsce 26 pozycję. Za nami w 2013 roku znalazły się Łotwa i Rumunia, ale różnice między tymi trzema krajami są bardzo niewielkie.

W 2010 roku w 4. unijnym programie pojawiła się propozycja, aby obok celu dotyczącego redukcji liczby ofiar śmiertelnym przyjąć także cel dotyczący redukcji liczby osób ciężko rannych. W 2010 roku propozycja ta nie została zrealizowana, okazało się bowiem, że każdy kraj unijny stosuje inną definicję osoby ciężko rannej. W styczniu 2013 r. na posiedzeniu High Level Group on Road Safety przyjęto, że ofiary wypadków drogowych klasyfikowane będą do grupy „ciężko rannych”, jeżeli otrzymają ocenę 3 lub wyższą w medycznej skali obrażeń MAIS (Maximum Abbreviated Injury Score). Ustalono także, że w 2014 roku kraje członkowskie rozpoczną zbieranie danych o obrażeniach przy wykorzystaniu skali MAIS, a od 2015 roku dane te będą obowiązkowo przekazywane do unijnej bazy CARE/CADAS. Wystąpienia podczas konferencji PIN wskazują jednak, że terminy te mogą być zagrożone w wielu krajach członkowskich, bowiem wystąpiły trudności z wdrożeniem procedur konwersji danych o obrażeniach do skali MAIS.

Jeżeli chodzi o redukcję liczby ciężko rannych (według krajowych definicji), to osiągnięcia krajów unijnych nie są imponujące. W 15 krajach członkowskich, które stosują podobną definicję osoby ciężko rannej (Polska nie została włączona do tej grupy), spadek liczby ciężko rannych w latach 2010 – 2013 wyniósł 5% i był wyraźnie niższy od spadku zarejestrowanego w grupie ofiar śmiertelnych. Wiele więc wskazuje na to, że działania prewencyjne, które okazały się skuteczne, gdy celem była redukcja ofiar śmiertelnych, mogą okazać się niewystarczające, aby skutecznie zmniejszać liczbę osób ciężko rannych.

Co roku podczas konferencji PIN przyznawana jest także Nagroda PIN (PIN Award) dla kraju, który w ostatnich kilku latach osiągnął największe sukcesy w redukcji liczby ofiar śmiertelnych wypadków drogowych. W poprzednich latach Nagrodę PIN przyznano Francji (2007), Portugalii (2008), Hiszpanii i Łotwie (2009), Estonii i Irlandii (2010), Szwecji i Litwie (2011), Węgrom (2012) oraz Danii (2013). W 2014 roku nagrodę PIN otrzymała Słowacja. Od 2001 roku spadek liczby ofiar śmiertelnych w tym kraju wyniósł 64%, przy czym największy postęp zanotowano w okresie 2009-2013. Obecnie Słowacja ze wskaźnikiem 41 ofiar śmiertelnych na 1 mln mieszkańców zajmuje 6 pozycję wśród 28 krajów Unii Europejskiej. Na razie ten kraj wyprzedzają w rankingu jedynie Szwecja (27 ofiar śmiertelnych na 1 mln mieszkańców), Wielka Brytania (28), Holandia (34), Dania i Hiszpania (37), ale jeżeli Słowacji uda się utrzymać dotychczasowe tempo poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego pozycja tych krajów może być zagrożona.