Instytut prowadzi, koordynuje i popularyzuje badawczo-wdrożeniową działalność naukową
w dziedzinie transportu samochodowego.

ITS rozpoczął swoją działalność w 1952 roku na mocy Zarządzenia Ministra Transportu Drogowego i Lotniczego z dnia 25 września 1951 r., w sprawie utworzenia Instytutu Transportu Samochodowego.

Obszarem działania Instytutu jest teren całego kraju. Problemy badawcze, którymi zajmował się Instytut na przestrzeni minionych blisko 70 lat ulegały stałym zmianom. Zmiany te były następstwem zapotrzebowania gospodarki narodowej i transportu samochodowego oraz postępu technicznego i organizacyjnego zarówno w gospodarce, jak i transporcie.

Główne obszary tematyczne działalności ITS 2021-2030:

1.    Bezpieczeństwo w transporcie i ruchu drogowym – kompletacja i analiza danych o wypadkach w celu identyfikacji źródeł zagrożeń, badania zachowań, ze szczególnym uwzględnieniem niechronionych uczestników ruchu, działania powypadkowe, programowanie działań prewencyjnych, badania psychologiczne, bezpieczeństwo i badania techniczne pojazdów, badania urządzeń do kontroli i diagnostyki pojazdów.

2.    Oddziaływanie na klimat i środowisko - analiza wpływu transportu samochodowego na środowisko; badania emisji spalin, hałasu, wibracji; badania w zakresie zmniejszenia zużycia paliwa przez silniki spalinowe pojazdów i maszyn, rozwój pojazdów elektrycznych, w tym wodorowych oraz paliw alternatywnych.

3.    Informatyzacja transportu - rozwój systemów cyfrowych, automatyzacja transportu i systemy monitorowania oraz wspomagania kierujących pojazdami; analizowanie wpływu usług MaaS (Mobility as a Service) oraz Inteligentnych Systemów Transportowych w tym rozwiązań Smart City; informatyzacja procesów transportowych, rozbudowa baz danych (w tym CEPIK) i gromadzenie wiedzy dotyczącej transportu samochodowego, ruchu drogowego i jego użytkowników.

4.    Ekonomika transportu drogowego - monitorowanie i analizowanie rynku transportowego, badania kosztów firm transportowych, ocena kompetencji zawodowych w transporcie, określanie ekonomicznych skutków negatywnego oddziaływania transportu drogowego na człowieka i jego środowisko.

W ramach czterech wyodrębnianych obszarów jako komplementarne do nich są:

• innowacyjne rozwiązania konstrukcyjno-materiałowe oraz nowe technologie w transporcie samochodowym,
• dostępność transportowa i mobilność osób o szczególnych potrzebach, w tym z niepełnosprawnościami,
• normalizacja, certyfikacja, homologacja i ocena zgodności,
• edukacja i działania profilaktyczne.

Istotą działania ITS są wielodziedzinowe rozwiązania obejmujące ekonomikę i organizację transportu, certyfikacje, telematykę, psychologię, badania: dopuszczające pojazdy do ruchu, materiałów eksploatacyjnych, akcesoriów wyposażenia i części pojazdów, a ponadto recykling pojazdów i zużytych materiałów eksploatacyjnych. Instytut realizuje także przedsięwzięcia, związane z ochroną środowiska i bezpieczeństwem uczestników ruchu drogowego, ważne dla osiągania celów polityki społeczno-gospodarczej państwa.

Przy ITS działa Polskie Obserwatorium Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, wspierające władze centralne i lokalne w procesie zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego. Bazą systemu informatycznego POBR jest portal www.obserwatoriumbrd.pl, który zapewnia narzędzia do analiz danych o wypadkach drogowych. W sferze aktywności badawczej Instytutu pozostają m.in. osoby z dysfunkcjami narządów ruchu. W wyniku realizowanych przez ITS prac w 2015 roku otwarto Centrum Usług Motoryzacyjnych dla Osób Niepełnosprawnych przy ITS – pierwszą w Polsce instytucję zapewniającą kompleksowy system wsparcia mobilności osób niepełnosprawnych ruchowo.

Instytut realizuje szereg projektów w ramach programów Unii Europejskiej: projekty dotyczące elektromobilności, metanizacji czy wodoryzacji transportu samochodowego. Innym przykładem, spośród kilkudziesięciu już zrealizowanych projektów międzynarodowych, jest ponad tuzin projektów w zakresie BRD, dotyczących m.in: niechronionych uczestników ruchu drogowego, nowoczesnych elementów szkolenia kandydatów na kierowców czy badań pod kątem obecności alkoholu i narkotyków wśród kierowców.

ITS realizuje projekty i inicjatywy naukowo-badawcze, celowe i zamawiane w ramach Funduszy Strukturalnych. Wykonuje projekty specjalne oraz projekty własne-granty i zapewnia wsparcie organom administracji państwowej w działaniach dlań strategicznych.

Prace Instytutu ukierunkowane są na bezpośrednie zastosowania w praktyce, zwiększenie innowacyjności i konkurencyjności gospodarki.

Pracownicy naukowo-badawczy i techniczni, aktywnie uczestniczą w krajowych i międzynarodowych organizacjach normalizacyjnych i gremiach doradczych. Międzynarodowa aktywność pracowników Instytutu znalazła swój wyraz w postaci przyznania wielu nagród i wyróżnień chociażby w zakresie bezpieczeństwa pojazdów samochodowych. Pracownicy Instytutu uczestniczą: w pracach Komisji Sejmowych i Senackich przygotowując stanowiska do omawianych ustaw, Komisjach Rządowych ds. Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, wnosząc szereg rozwiązań, które przyczyniają się do zwiększenia bezpieczeństwa ruchu drogowego. Są rzeczoznawcami techniki motoryzacyjnej. Współpracują także z szeregiem instytucji krajowych i międzynarodowych w obszarze szerokorozumianego transportu kołowego.

Aktywność pracowników ITS skutkuje licznymi publikacjami w wydawnictwach krajowych i zagranicznych, patentami w zakresie motoryzacji. Instytut organizuje konferencje naukowe, prowadzi szkolenia i zajęcia edukacyjne.

Instytut zajmuje wysoką pozycję jako wiodąca placówka naukowo-badawcza, zarówno na arenie międzynarodowej jak i krajowej, w zakresie transportu samochodowego, czego dowodem są liczne nagrody i wyróżnienia. Odbiorcami prac Instytutu są użytkownicy pojazdów w kraju, jak i za granicą.